فصل تابستان و بایدهای مراقبت از نوزادان - وبلاگ فناوری های نو

به گزارش وبلاگ فناوری های نو، به بهانه آغاز فصل گرم سال و آغاز مسافرت های تابستانی گفت و گویی با دکتر اکبر کوشانفر، متخصص بچه ها و استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی درباره نحوه مراقبت از نوزادان و شیرخواران در فصل تابستان داشته ایم که می خوانید.

گفت و گو با آقای دکتر اکبرکوشانفر

به بهانه آغاز فصل گرم سال و آغاز مسافرت های تابستانی گفت و گویی با دکتر اکبر کوشانفر، متخصص بچه ها و استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی درباره نحوه مراقبت از نوزادان و شیرخواران در فصل تابستان داشته ایم که می خوانید.

آقای دکتر! آیا لزومی دارد در دوره نوزادی و شیرخواری مراقبت بیشتری در فصل گرم سال انجام گردد؟

از زمانی که جنین به جهان می آید تا خاتمه ماه اول زندگی اش دوره نوزادی نام دارد. از آغاز ماه دوم پس از تولد تا خاتمه 2 سالگی دوره شیرخوارگی نامیده می گردد بنابراین از آنجا که این بچه ها هنوز بسیار ضعیف هستند به مراقبت های خاصی احتیاج دارند. به خصوص اینکه روزهای گرم تابستان هم از راه رسیده و مسلما این گروه از بچه ها تحمل گرما، آفتاب و کم آبی را نخواهند داشت. به همین علت پزشکان، نوزادان و شیرخواران را جزو افراد آسیب پذیر جامعه می دانند. زیرا وزن بدنشان کم است و سطح بدنشان برای دفاع از گرما ناچیز است. در حالی که سطح بدن در بزرگسالان زیاد بوده و با تعریق از راه پوست از خود در مقابل گرما محافظت می نمایند.

بین نوزادان کدام گروه آسیب پذیرتر هستند؟

نوزادانی که وزن کمتر از حد طبیعی یعنی وزن کمتر از 5/2 کیلوگرم دارند و به اصطلاح جزو نوزادان کم وزن یا نارس تلقی می شوند بیشتر از نوزادان با وزن طبیعی در معرض خطر قرار دارند. زیرا یکی از خصوصیاتی که نوزادان نارس دارند این است که مرکز تنظیم درجه حرارت بدنشان هنوز به طور کامل تکامل پیدا ننموده است. در نتیجه اگر محیط اطراف این نوزادان گرم باشد به شدت گرمشان شده و اگر محیط شان سرد باشد به شدت سردشان می گردد. به همین علت نوزادان نارس را در دستگاه انکوباتور می گذارند تا بتوانند درجه حرارت بدنشان را کنترل نمایند. از این رو به تمام خانواده ها توصیه می کنم نوزادان و حتی شیرخواران را در فصل تابستان و در ساعت هایی از روز که درجه حرارت بسیار بالاست یعنی بین ساعت 10 صبح تا 5 بعدازظهر از خانه خارج ننمایند و در صورت اجبار آنها را در سایه و حدود 5/1 متر دورتر از سطوح گرم شونده مانند سطح زمین یا دیوار قرار دهند.

آیا لازم است به شیرخواران آب بدهیم تا دچار کم آبی نشوند؟

معمولا به والدین توصیه می کنیم از خاتمه 6 ماهگی به بعد با آغاز تغذیه تکمیلی تا یک سالگی روزانه 500 سی سی از یک سالگی تا 2 سالگی 750 سی سی و از سن 2 سالگی به بعد تا 1 لیتر مایعات به اشکال مختلف را برای کودک در نظر بگیرند. نوشاندن این اندازه آب به کودک به خصوص در فصول گرم سال از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

اگر آنها را با خود به سفر می برید برترین شرایط نگهداری در فصل تابستان چیست؟

درجه حرارت اتاق کودک باید بین 25 تا 26 درجه سانتی گراد باشد. هیچ گاه نباید نوزادان را در معرض کوران باد کولر یا سیستم های خنک نماینده دیگر قرار داد. کودک را در درجه حرارتی که ذکر شد نپوشانید و روی او ملحفه یا پتو نیندازید بلکه یک لباس ساده و راحت تن کودک کنید و پوشکش را خیلی سفت نبندید زیرا نوزادان عمدتا از راه شکم، تنفس پوستی دارند و سفت بستن پوشک مانع انجام این تنفسی پوستی می گردد. از بیرون بردن کودک به خصوص در ساعت هایی که نور آفتاب شدید است اجتناب کنید. اگر او را بیرون می برید، کلاهی بر سر او بگذارید که خیلی به سرش نچسبد ولی از تابش مستقیم نور خورشید به صورت و سرش جلوگیری کند. اگر قصد بیرون رفتن با اتومبیل را دارید، ابتدا دمای داخل اتومبیل را تنظیم کنید بعد شیرخوار را درون آن بگذارید. همراه خود بطری آب داشته باشید و اگر هوا گرم بود، مرتب پیشانی، موها و گردن شیرخوار را مرطوب کنید. بهتر است 2 پنجره جلو را هم باز بگذارید. برترین زمان برای سفر کردن همراه یک شیرخوار، صبح زود یا شب است. اما اگر مجبورید در طول روز حرکت کنید، هر 2 ساعت توقف کنید، به شیرخوار شیر دهید و از ماشین پیاده شوید و در سایه استراحت کنید. هرگز او را در اتومبیل تنها نگذارید حتی اگر خواب است یا در سایه پارک نموده اید. گاهی درجه حرارت درون ماشین به 70 درجه هم می رسد. بردن کودک زیر یک سال به ساحل دریا در فصل تابستان کار عاقلانه ای نیست. در خانه هم باید به این موضوع توجه کرد که هر روز صبح باید برای چند دقیقه پنجره های اتاق شیرخواران را باز و کولر را روشن کرد تا هوا کمی خنک گردد، سپس پرده ها را بکشید تا آفتاب به درون اتاق نتابد و خنک بماند. درنهایت اینکه درجه حرارت بالای بدن و تب یا پوشاندن زیاد لباس هم می تواند سبب گرمازدگی گردد، پس در مواقعی که شیرخوار تب دارد، پاشویه خنک و تجویز استامینوفن برای کاهش حرارت لازم است.

از روی چه علایمی باید متوجه کم آبی و گرمازدگی بدن نوزادان و شیرخواران شد؟

وقتی کودک در معرض گرما و آفتاب قرار می گیرد به تدریج سیستم دفاعی بدنش که مانند بزرگسالان تعریق است آغاز به کار می نماید. این تعریق باعث کم آبی بدن کودک می گردد و هرچه این کم آبی افزایش پیدا کند، علایم بیشتر و شدیدتری از خود بروز می دهد. مهم ترین علایمی که نشان دهنده کم آبی در بچه ها است عبارت است از بی قراری، گریه زیاد بدون اشک، گودافتادگی چشم ها، خشکی زبان و توت فرنگی رنگ شدن مخاط دهان و زبان، کم شدن ادرار و پررنگ شدن آن، عطش زیاد و ضعف و خواب آلودگی در درجه های بیشتر.

فکر می کنم راحت ترین و شاخص ترین علامت کم آبی، اندازه ادرار کودک باشد که می توان از روی تعداد دفعات تعویض پوشک به آن پی برد. درست است؟

بله، مادران معمولا از اندازه ادرار کودک خود اطلاع دارند. اگر کودک تغذیه کافی و مناسب داشته باشد و به طور مرتب آب به بدنش برسد حدودا روزی 3 تا 4 بار پوشک خود را خیس می نماید و رنگ آن رنگ ادرار معمولی است اما وقتی کودک دچار کم آبی می گردد، هم تعداد دفعات خیس کردن پوشکش کاهش می یابد و هم رنگ ادرار زرد پررنگ می گردد. البته این علامت ممکن است فقط مربوط به گرمازدگی کودک نباشد. ما از زمانی صحبت می کنیم که کودک مدت زمانی در معرض گرما قرار داشته است. در این صورت مادر باید اقدام های لازم را انجام داده و در صورت احتیاج کودک را به مراکز درمانی ارجاع دهد.

منظورتان از اقدامات لازم چیست؟

اولا من به تمام خانواده ها توصیه می کنم کودک را در شرایطی نگهداری نمایند که دچار گرمازدگی نگردد اما اگر کودک گرمازده شد مادر باید به تدریج به کودکش مایعات فراوان و خنک بنوشاند تا حس عطش اش رفع گردد. این مایعات می تواند آب ساده خنک، آبمیوه های طبیعی یا کمی شربت قند باشد که می توان با توجه به سن و وزن کودک به او خوراند. بعلاوه خوراندن پودر ORS که در 4 لیوان آب جوشیده سرد شده حل شده است به علت وجود املاحی که در خود دارد، می تواند یاری بسزایی به کودک گرمازده کند. البته چون مزه محلول ORS شور و شیرین است اغلب بچه ها طعم آن را دوست ندارند بنابراین برای آنکه کودک آن را راحت تر بنوشد، می توان آن را خنک کرد. البته در این گونه موارد که کودک اسهال ندارد، می توان محلول ORS را با دوغ یا شربت پرتقال مخلوط کرد. هر چند به طورکلی نباید محلول ORS را با ماده دیگری مخلوط کرد به خصوص در بچه ها مبتلا به اسهال. ضمن اینکه باید لباس های کودک را کم کرد او را به یک مکان خنک منتقل نمایند. برای خنک شدن کودک می توان حتی کمی کودک را خیس کرد یا یک حوله نمدار خنک روی او گذاشت.

چه وقت باید کودک را به مراکز درمانی ارجاع داد؟

در صورتی که اندازه گرمازدگی زیاد باشد و کودک هوشیار نباشد و نتواند از مایعات خنک بنوشد، جبران کمبود مایعات بدن باید به صورت وریدی یا تزریق سرم صورت بگیرد. از طرفی باید هر 10 دقیقه درجه حرارت بدن شیرخوار کنترل گردد. در صورتی که دمای بدن کاهش نیابد و حال نوزاد طبیعی نباشد باید به پزشک مراجعه کرد.

منبع:هفته نامه سلامت

/ج

منبع: راسخون