تیم کوک در 3 تریلیون دلاری شدن اپل چقدر نقش دارد؟ - وبلاگ فناوری های نو

به گزارش وبلاگ فناوری های نو، دو سال از درگذشت استیو جابز نگذشته بود که لری الیسون، مدیرعامل اوراکل و یکی از برجسته ترین شخصیت های دنیای فناوری مدعی شد اپل تحت رهبری تیم کوک به مشکل خواهد خورد. از نظر او بلایی با که خروج استیو جابز در سال 1985 بر سر اپل آمده بود، دوباره انتظار این شرکت را می کشید. الیسون که در یک تاک شو با چارلی رز صحبت می کرد، با اشاره به موفقیت های اپل در زمان رهبری جابز در دهه 1980 و مشکلاتی که پس از آن برای این شرکت ایجاد شد، مدعی شد که جابز رهبری بی همتا بود و حالا که او نیست، مدیران اپل حتی به موفقیت های زمان او نزدیک هم نمی شوند.

در تاریخ کمتر پیش بینی تا این مقدار نادرست از آب عایدیه است. برخلاف باورهای الیسون و بسیاری کارشناسان دیگر اپل تحت رهبری تیم کوک عملکردی بی نظیر و خیره نماینده داشته است. ارزش سهام اپل از زمان انتصاب تیم کوک بیش از 1200 درصد رشد نموده تا به نخستین شرکت جهان با ارزش 3 تریلیون دلار تبدیل گردد.

برای درک بهتر ارزش اپل باید بدانید 3 تریلیون دلار معادل مجموع ارزش 50 خودروساز برتر جهان یا 16 برابر ارزش کل بورس ایران است. چنین پیروزیت بزرگی باعث شده حتی بزرگترین حامیان جابز هم روی دستاوردهای بزرگ تیم کوک از تداوم فروش بالای آیفون و ارائه سرویس های پرعایدی تا ایجاد زنجیره تامین مطمئن و مهارت های دیپلماتیک وی صحه بگذارند.

تیم کوک و استیو جابز

عصر طلایی اپل بین سال های 1997 تا 2011 که با دومین دوره مدیریت استیو جابز همراه بود، جایگاه کوپرتینویی ها را به عنوان یکی از نوآورترین شرکت های جهان تثبیت کرد. آن ها با معرفی هر محصول کل بازار فناوری را یک گام به پیش می بردند و رویداد معرفی گجت هایشان از آی مک و آیپد گرفته تا آیفون و آیپاد در حد فیلم های سینمایی مجذوب نماینده و تماشایی بود. مدل تیم کوک اما با جابز فرق می کرد. مهارت اصلی او که سال قبل حدود 100 میلیون دلار سهام پاداش دریافت کرد، در زمینه هایی است که زیاد به مذاق عامه خوش نمی آید چه رسد به آنکه تشویقش نمایند.

آن طور که ری ونگ، رییس مؤسسه تحقیقاتی Constellation می گوید برخلاف استیو که رهبری رویاپرداز بود، تیم کوک متخصص بهره وری و استاد کارهای عملی است:

خرد دیپلماتیک

حامیان کوک اصرار دارند که او اساسا ماهیت اپل را تغییر داده است. در عصر وی عایدی سالانه اپل از 108 میلیارد دلار به 365 میلیارد دلار در سال 2021 رسیده و سود خالص هم با رشد 3.7 برابری به 96 میلیارد دلار بالغ می گردد. برای درک بهتر این عدد بد نیست بدانید عایدی نفتی ایران در سال 1398 تنها 8 میلیارد دلار بوده است.

مهم تر از آن بنا کردن امپراتوری جدیدی در زمینه خدمات است که جریانی بزرگ از عایدی ثابت را از 800 میلیون کاربر اپ استور روانه جیب حضور پیدا می نماید. نتیجه این فرایند کاهش اتکا به آیفون، ارتقای اعتماد سهامداران و افزایش ارزش سهام شرکت تا جایی است که نسبت قیمت به عایدی یا همان نسبت P/E آن 3 برابر دهه گذشته است.

تیم کوک در زمینه گجت ها هم درخشان ظاهر شده و 2 دیوایس اصلی این شرکت یعنی ایرپاد و اپل واچ محصول نخستین دهه صدارت او هستند. ساعت هوشمند و تبلت های اپل به ترتیب در بازارهای خود سهم های 25 و 31 درصدی را در اختیار داشته و پیروز ظاهر شده اند. با این حال بخش سرویس ها بسیار پر اهمیت تر است و عایدی 70 میلیارد دلاری آن در سال گذشته تقریبا دو برابر کامپیوترهای مک، آیپد یا بخش پوشیدنی ها بوده است. جالب اینجاست حاشیه سود 70 درصدی آن هم قابل قیاس با بخش های دیگر نیست.

ری ونگ می گوید علت اصلی تحسین تیم کوک توسعه بخش خدماتی است که تا سال 2025 بالغ بر 25 درصد از عایدی اپل را شکل می دهند. او زیست بوم اپل و زنجیره تامین آن را بی نظیر می داند. دن ونگ، استاد کسب و کار دانشگاه کلمبیا هم بزرگ ترین دستاورد کوک را ایجاد ثبات در بخش عملیاتی اپل عنوان می نماید:

تیم کوک جدا از مدیریت نشان داده دیپلمات خبره ای است. تمرکز او روی حریم خصوصی دامن اپل را از کشمکش های اتحادیه اروپا علیه شرکت های فناوری دور نگه داشت. در چین هم برای ارتقای کسب و کار شرکت تا 65 میلیارد دلار قراردادهایی را برای توسعه خطوط فراوری امضا کرد؛ عددی که به مراتب از رقبای دیگرشان بالاتر است.

زبردستی دیپلماتیک او زمانی معین می گردد که هم زمان در واشنگتن هم توانست با قلقلک دادن خودشیفتگی ترامپ از زیر بار تعرفه های سنگین برای واردات کالا از چین شانه خالی کند. کوک برای جلب نظر ترامپ گاه و بیگاه با او تماس می گرفت. به گفته کارشناسان کوک جریان تجارت جهانی را ابتدا بر اساس تعرفه های ترامپ و سپس کرونا پیش می برد تا آن ها را از عواقب پیش بینی نشده دور نگه دارد.

به باور ناظران تیم کوک را حتی برای کارهای ننموده هم باید تحسین کرد. مقصود آن ها اجتناب اپل از وارد شدن به بازی شرکت های دیگر مثل فیسبوک و گوگل برای کسب عایدی از داده های مشتریان است؛ بازی ای که شوشانا زوبوف، استاد دانشگاه هاروارد به درستی سرمایه داری نظارتی نامیده است.

اپل بعلاوه از خرید های بزرگ و تملک رقبای کوچک برای از میدان به در کردن آن ها هم دور بوده است. بزرگترین تملک آن ها در دوران تیم کوک خرید بیتس با قیمت 3 میلیارد دلار بود که حالا معادل عایدی 3 روز آن ها است.

البته که در دوران تیم کوک شاهد شکست ها و افت و خیزهایی در زمینه دیوایس ها بوده ایم. اسپیکرهای هوم پاد ناامید نماینده بودند. رونمایی از نقشه و مسیریاب مپس به مشکل خورد و کوشش ها برای معرفی خودروی اپل گویا به تأخیر افتاده. با این وجود تنها چند اشتباه برجسته را شاهد بوده ایم.

در عین حال اپل در این سال ها محصولات با کیفیتی را روانه بازار نموده که مشتریان برای خرید آن ها به صف می شوند؛ آن هم با پرداخت هزینه هایی که همه را انگشت به دهان می نماید. مثلا بر اساس داده های کانترپویت ریسرچ آیفون پارسال سهمی 17 درصدی از بازار موبایل داشت اما از نظر سود 80 درصد سهم را از آن خودش نموده بود.

از نظر وانگ یکی از بزرگ ترین مهارت های تیم کوک تیزبینی خاص برای تشخیص نقاط بی اهمیت از نقاطی است که ارزش رقابت دارند:

وال استریت هم تیم کوک را به 2 علت دوست دارد. اولی بازخرید سهام است. تعداد سهام اپل طی دهه گذشته با کاهش 37 درصدی از 26 میلیارد به 16 میلیارد رسیده است. در نتیجه سود هر سهم 5.6 عایدی بیشتر شده و از این رو با وجود رشد 9 برابری ارزش اپل طی 10 سال گذشته، ارزش هر سهم 14 برابر شده است.

دومین علت علاقه وال استریت به کوک آغاز پرداخت سود سهام از سال 2012 بعد از یک وقفه 17 ساله است. سهامداران در این مدل سالانه 33 درصد سود نموده اند و اگر کسی در روز اول مدیریت تیم کوک 10 هزار دلار سهم اپل خریده و تمام سود دریافتی را هم دوباره سرمایه گذاری نموده باشد، امروز 200 هزار دلار سرمایه دارد.

لحظه جادویی که تیم کوک احتیاج دارد

اینکه تمام یا حتی اینکه بخش اصلی اعتبار رکوردشکنی اپل در رسیدن به ارزش 3 تریلیون دلار باید به تیم کوک داده گردد یا نه، جای بحث دارد.

طی دهه گذشته سیاست گشایش پول دولت ها، تغییرات بزرگ در جهانی موبایل و ظهور محاسبات ابری همه در خدمت شرکت های فناوری بوده اند. در همین دوران ارزش اپل، مایکروسافت و آلفابت به ترتیب به حدود 3، 2.1 و 1.6 میلیارد دلار رسیده است.

بخش قابل توجهی از این رشد در دوران کرونا اتفاق افتاده که شرح دادنش چندان کار ساده ای نیست. با ترند شدن دورکاری در این دوران ارزش سهام اپل نسبت به قبل از قرنطینه ووهان چین دو برابر شد. این رشد بزرگ باعث شکل گیری این سؤال شد که چه مقدار از ارزش خلق شده در واقع ناشی از سیاست های محرک گسترده ای است که دولت های غربی در پیش گرفته اند.

مارگارت اومارا، تاریخ دان فناوری و استاد دانشگاه واشنگتن می گوید که نحوه ارزش گذاری امروزه شرکت های فناوری با گذشته نه چندان دور قابل مقایسه نیست. وی به ارزش گذاری 3 میلیارد دلاری شرکت نت اسکیپ در سال 1995 اشاره می نماید که همه را حیرت زده بود کرد. این در حالی است که این روزها شرکت نه چندان معروفی مثل کمپانی خودروسازی Rivian که تا کنون تنها 150 دستگاه تحویل داده می تواند 50 برابر آن ارزش گذاری گردد. اومارا می گوید: این بازتاب دهنده حماقت سیستم اقتصادی بین المللی است. پول زیادی همه جا ریخته است.

از سوی دیگر رون ادنر، استاد کالج دارت موث بر این باور است که اگر تیم کوک هم مثل جابز پلتفرمی می ساخت که به شرکای اپل اجازه می داد در پیروزیت این شرکت سهیم شوند، اوضاع شرکت حتی بهتر از این هم می شد:

از نظر ادنر اپل در دوران تیم کوک مرتبا قربانی آن چیزی می گردد که او تله ایگوسیستم (Egosystem Trap) می نامد. در این تله اپل اصرار دارد جایگاهش را به عنوان رهبر تثبیت کند:

با وجود رکوردشکنی اپل از نظر ارزش بازار، معروفیت افسانه ای جابز در زمینه نوآوری آنچنان بر تصورات عامه سایه انداخته که به نظر می رسد تیم کوک برای تثبیت میراث خود باید یک برگ آس و محصولی جنجالی رو کند؛ چیزی در حد ماشین خودران برای رقابت با تسلا یا دست کم عینک هوشمندی بی نظیر و متفاوت از آنچه که در بازار دیده ایم.

به باور کارشناسان آن لحظه جادویی که تیم کوک می تواند برای همواره در فکر ها ماندگار گردد، معرفی محصولی است که همه با خود بگویند خدای من باورم نمی گردد کسی چنین چیزی را فراوری کند. بدین ترتیب او می تواند از نظر نوآوری و رویاپردازی هم از سایه پر رنگ استیو جابز خارج گردد.

نکته دیگر درباره تیم کوک این است که مدیران ارشد وی از همان دوران جابز به جای مانده اند. در مجموع از 12 مدیر اجرایی ارشد شرکت تنها 3 نفر پس از درگذشت جابز به تیم اضافه شده اند و استخوان بندی مدیران از جابز به او به ارث رسیده است.

از سوی دیگر بعضی هم معتقدند سبک کاری تیم کوک طوری است که او هرگز از سایه جابز خارج نمی گردد. برای مثال لیندر کانی، نویسنده غیر رسمی زندگینامه تیم کوک می گوید میراث کوک همین حالا هم تثبیت و حک شده است. از نظر او ایرپاد و اپل واچ به محصولاتی نمادین بدل شده اند و پوشیدنی های هوشمند این شرکت سال هاست که از رکورد فروش آیپاد عبور نموده اند. با این وجود تیم کوک آن طور که باید تحسین نشده چون سبک کاری او بی سروصدا است و صحنه را در اختیار یک دو جین از مدیران دیگر قرار داده است: